„Tradycje kulturowe górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska” zostały wpisane na Krajową Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego! W sumie na prestiżowej liście znajdują się już 73 wpisy.
Krajowa Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO systematycznie się powiększa. Ostatnia zmiana miała miejsce 3 marca 2023 roku. Zgodnie z decyzją wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego, na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wpisano:
- Koszyk „wikowy” – tradycja wyplatania w gminie Ciężkowice
- Wyplatanie z korzeni świerkowych w Beskidzie Śląskim
- Tradycje Barbórkowe oraz kult św. Kingi wśród górników solnych kopalni w Bochni i Wieliczce
- Zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kruszcowych na ziemi tarnogórskiej
- Tradycje kulturowe górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska
- Bobowska koronka klockowa
- Plecionkarstwo na Śląsku Opolskim
- Zielarstwo i ziołolecznictwo na Śląsku Opolskim
- Tradycje hafciarskie w Dobrzeniu Wielkim
Przypomnijmy, że w 2023 roku przypada 20. rocznica powstania Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W tym roku obchodzimy również jubileusz 10-lecia Krajowej listy niematerialnego dziedzictw kulturowego. Jak zapowiada Narodowy Instytut Dziedzictwa, rocznica te będzie świętowana w 6 miastach Polski: w Poznaniu, Sandomierzu, Łodzi, Katowicach, Niemodlinie i Ostrołęce. Wszędzie tam zaprezentowana zostanie specjalna wystawa „Tradycje od pokoleń. Niematerialne dziedzictwo kulturowe w Polsce”, a wystawie będą towarzyszyły sesje, spotkania oraz konferencje.
Górnicze orkiestry dęte z Górnego Śląska
Na Krajową Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wpisano w tym roku tradycje związane z Górnym Śląskiem. To nie tylko tradycje barbórkowe, ale także górnicze orkiestry dęte z Górnego Śląska. O ostatni ze wpisów starało się Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.
- Wpis obejmuje tradycje górnośląskich orkiestr górniczych – nierozerwalnie związanych z istnieniem kopalń i śląskim etosem pracy. Decyzja o ujęciu Orkiestr na prestiżowej liście jest efektem wieloletnich starań Muzeum o to, by kultywować tradycje tego fenomenu – któremu, wraz z kolejnymi zamykanymi zakładami górniczymi, groziłoby zapomnienie – informuje Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu w komunikacie opublikowanym na stronie internetowej instytucji.
Wcześniej, w 2018 roku na Listę dzięki staraniom podjętym przez Muzeum Górnictwa wpisano „Barbórkę górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku”, zwyczaj obchodzony od początku XIX wieku, w dniu wspomnienia św. Barbary (4 grudnia).
- To kolejny sukces Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu w zakresie dokumentowania i popularyzacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu – podkreślają przedstawiciele Muzeum Górnictwa.
Jak przypomina Narodowy Instytut Dziedzictwa, genezę zbiorowego muzykowania należy łączyć ze śpiewami religijnymi związanymi z kultem św. Barbary, patronki górników. Ci śpiewali zazwyczaj przed zjazdem pod ziemię. Po wyjściu z cechowni, szatni górniczej, spotykali się wówczas na modlitwie, podczas której nierzadko wspólnie śpiewali. Tymczasem dzieje zorganizowanego ruchu muzycznego i zwyczaje związane z muzykowaniem orkiestr dętych to czasy późniejsze, od drugiej połowy XIX wieku. Orkiestry dęte rozwijały się wraz z rozwojem przemysłu na Górnym Śląsku. Swoją orkiestrę miała każda kopalnia.
- Orkiestry górnicze, stały się trwałym elementem krajobrazu Górnego Śląska, a ich wkład w kulturę – nie tylko regionalną, ale też narodową – fenomenem muzycznym oraz wizualnym – wskazuje Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kruszcowych na ziemi tarnogórskiej
Na prestiżowej Liście znalazły się także „Zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kruszcowych na ziemi tarnogórskiej”, których geneza łączy się z jezuitami, którzy przybyli do Tarnowskich Gór pod koniec XVII wieku. To oni mieli przyczynić się do powstania bractwa św. Barbary.
- Dziś zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kopalni kruszcowych na ziemi tarnogórskiej stanowią kluczowy element tożsamościowy miejscowej ludności, skupionej wokół Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej oraz lokalnych parafii – czytamy w komunikacie opublikowanym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Warto dodać, że co roku w ramach uroczystości Barbórkowych, w parafii Świętych Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach wystawiana jest bulla Papieska z 1747 roku, potwierdzająca założenie Bractwa Świętej Barbary w Tarnowskich Górach.