W Gliwicach mieszka ponad 500 romskich rodzin. Od lat uczestniczą w życiu miasta, integrują się ze społecznością, pokazują nam swoją kulturę i uczą się naszej. Gliwice oferują im wsparcie i możliwość rozwoju, m.in. dostęp do edukacji, półkolonii, szkolnych wyprawek, opieki medycznej. Do gliwickich szkół uczęszcza 93 uczniów.
Miasto otacza troską mniejszości
W Gliwicach mieszkają Polacy, społeczności niemiecka, ukraińska, śląska i romska. Miasto wspiera wszystkich swoich mieszkańców, szczególną troską otaczając mniejszości, które potrzebują pomocy przede wszystkim w integracji społecznej.
Wsparcie miasta dla Romów jest duże i ma na celu ułatwienie odnalezienia się w społeczności, integrację i stabilne, codzienne funkcjonowanie. Przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 12 przy ul. Lipowej na Zatorzu od 2013 r. działa świetlica integracyjna „Pod lipami”, która zapewnia opiekę, pomoc w nauce, wsparcie w rozwiązywaniu problemów zarówno wśród rówieśników, jak i osób dorosłych ze społeczności romskiej i nieromskiej.
Ponadto kultywuje tradycje, kulturę i historię narodu romskiego, walczy z dyskryminacją, organizuje konkursy, m.in. Wojewódzki Konkurs Plastyczny „Romskie bajanie” i „Gliwicki Tygiel Kultur i Smaków”, a także Festyn Rodzinny i Dzień Ziemniaka. Działalność świetlicy zapoczątkowana została przez Stowarzyszenie Romów w Gliwicach, w 2015 r. prowadzenie przejęło miasto. To miejsce, w którym każde dziecko, bez względu na pochodzenie, otrzyma wsparcie. Za prowadzenie świetlicy i działalność na rzecz dzieci pochodzenia romskiego w 2017 r. – jako pierwsze miasto w Polsce – Gliwice otrzymały nagrodę Rady Europy DOSTA!.
Realizowany jest też szereg innych działań. Na początku października odbyła się konferencja „Społeczność romska w polskim systemie społecznym”, w której uczestniczył zastępca prezydent Gliwic Łukasz Gorczyński. Spotkanie było okazją do wymiany informacji na temat sytuacji społeczności romskiej w różnych częściach Polski, zaprezentowania kultury i sztuki romskiej oraz omówienia sytuacji edukacyjnej.
– W Gliwicach od 2015 r. organizowane są półkolonie dla wszystkich dzieci romskich z Gliwic i nieromskich z ZSP nr 12. Od 2017 r. dzieci od 3 roku życia mają dofinansowanie do edukacji przedszkolnej. Osoby pracujące mają sfinansowany pobyt dziecka w przedszkolu. Mamy też asystentów edukacji romskiej i „Świetlicę pod Lipami” założoną przez Władysława Lesiako Kwiatkowskiego. Miasto zapewnia też wyprawkę szkolną dla uczniów romskich, co poskutkowało większą liczbą dzieci romskich uczęszczających do szkół. W roku szkolnym 2023/24 w naszej szkole było 34 romskich uczniów. Dzieci otrzymują wsparcie do zakupu podręczników, wyprawkę plastyczną i dofinansowanie do wyżywienia. Od 2016 r. organizujemy też dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, a od tego roku korepetycje z języka angielskiego. Poziom nauki jest coraz wyższy, zmniejszyła się powtarzalność klas. Wspieramy też edukację pierwszego gliwickiego Roma na Akademii Muzycznej w Katowicach i zapewnialiśmy ubezpieczenie dla romskich dzieci – wylicza Magdalena Kwiatkowska, asystent edukacji romskiej w ZSP nr 12.
W toku jest też promocja zdrowia wśród osób pochodzenia romskiego. Opieką pielęgniarki objęto około 200 osób z terenu Gliwic.
– Gliwice jako pierwsze zatrudniły na swoim terenie pielęgniarkę środowiskową dla społeczności romskiej – informuje Magdalena Szewczuk-Szturc, pełnomocnik Wojewody Śląskiego ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
Do ZSP 12 uczęszcza 8 uczniów pochodzenia romskiego, w całych Gliwicach jest ich 93, ze świetlicy „Pod Lipami” korzysta 30.
Zadania są współfinansowane z wykorzystaniem zwiększonej subwencji oświatowej oraz funduszy pozyskanych z Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Koszt realizacji opisanych działań wyniósł 431 605 zł. Łączna kwota funduszy pozabudżetowych pozyskanych przez miasto Gliwice w 2024 roku na realizacje zadań romskich wyniosła 486 000 zł.
– Najważniejszymi wartościami są: okazywanie szacunku wobec poglądów, tradycji i zwyczajów Romów i Nieromów. Często opinia dzieci nieromskich o romskich wynika z opinii rodziców i innych osób, które wypowiadają się na dany temat, zazwyczaj nie mając pojęcia o kulturze i tradycjach romskich. Staramy się to zmienić, po części się to udaje i ataki słowne na tle rasistowskim pojawiają się bardzo rzadko. Dzieci wspólnie się bawią, spędzają wolny czas, są ze sobą w codziennej rzeczywistości szkolnej i dzięki temu praktycznie nie zauważamy problemów z integracją – podsumowuje Magdalena Kwiatkowska asystent edukacji romskiej ZSP 12 Gliwice
Na co dzień w procesie usamodzielniania i integracji społecznej mieszkańcy mogą również liczyć na wsparcie pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej w Gliwicach. Obecnie kilkadziesiąt osób deklarujących przynależność do społeczności romskiej objętych jest wsparciem wynikającym m.in. z przepisów Ustawy o pomocy społecznej. Osoby i rodziny korzystają z pomocy w formie zasiłku stałego z tytułu wieku lub niepełnosprawności, zasiłku okresowego, zasiłków celowych jak również pomocy w ramach programu wieloletniego „Posiłek w szkole i w domu”. Na wniosek udzielane jest wsparcie w formie zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami, funduszu alimentacyjnego, zasiłku i świadczenia pielęgnacyjnego, dodatku mieszkaniowego, stypendium szkolnego oraz realizowanych okresowo programów osłonowych. Pracownicy socjalni również wspierają osoby i rodziny w uzyskaniu uprawnień do świadczeń wynikających z innych systemów zabezpieczenia społecznego.