Czy wiesz, dlaczego stopy procentowe rosną lub spadają i co to oznacza dla Twoich pieniędzy? Warto to zrozumieć, bo zmienia się więcej, niż myślisz.
Co ma wpływ na stopy procentowe?
Na poziom stóp procentowych w Polsce wpływa przede wszystkim sytuacja gospodarcza kraju oraz działania Narodowego Banku Polskiego. Kluczową rolę odgrywa Rada Polityki Pieniężnej, która odpowiada za ustalanie wysokości stóp procentowych w ramach prowadzonej polityki pieniężnej. Głównym celem tych decyzji jest utrzymanie stabilności cen - czyli przeciwdziałanie inflacji lub jej nadmiernemu spadkowi. W tym celu brane są pod uwagę m.in. prognozy inflacyjne, zmiany poziomu inflacji oraz dane o aktywności gospodarczej. Nie bez znaczenia są również globalne tendencje i to, jakiej polityki pieniężnej prowadzą inne banki centralne.
Ważnym czynnikiem wpływającym na wysokości stóp procentowych jest poziom inflacji – jeśli ceny rosną zbyt szybko, bank centralny może zdecydować się na ich podwyżkę. Gdy jednak obserwowany jest spadek tempa wzrostu cen i osłabienie aktywności gospodarczej, możliwe stają się obniżki stóp procentowych. Istotny jest również stan globalnej gospodarki, działania innych banków centralnych, zmiany kursów walut i wydarzenia na rynku finansowym.
Jakie są konsekwencje podniesienia stóp procentowych?
Podniesienie stóp procentowych wpływa na ograniczenie popytu w gospodarce. Gdy podstawowe stopy procentowe idą w górę, wzrasta koszt kapitału - kredyty stają się droższe, a raty kredytów wyższe. Zmniejsza się tym samym skłonność do zaciągania nowych zobowiązań i rośnie atrakcyjność oszczędzania. Dla osób posiadających kredyt hipoteczny oznacza to wzrost miesięcznych rat, często odczuwalny już w kolejnym okresie rozliczeniowym. Równocześnie obniża się dostępność kredytów dla nowych klientów, co wpływa na rynek nieruchomości i ogranicza popyt.
Wyższa stopa referencyjna oznacza także spowolnienie inwestycji i ostrożniejsze planowanie wydatków zarówno przez firmy, jak i gospodarstwa domowe. Choć takie działania pomagają w walce z inflacją, mogą również spowolnić wzrost gospodarczy. Przedsiębiorstwa ograniczają zatrudnienie, co zazwyczaj wpływa na rynek pracy. Jednocześnie wysokie stopy procentowe zwiększają oprocentowanie depozytów, zachęcając do gromadzenia środków na lokatach.
Wpływ obniżenie stóp procentowych na gospodarkę
Obniżenie stóp procentowych ma zupełnie odwrotny efekt – stymuluje gospodarkę. Gdy stopy procentowe NBP zostają obniżone, tańszy staje się kredyt, co pobudza konsumpcję i inwestycje. Zarówno przedsiębiorstwa, jak i osoby fizyczne chętniej zaciągają kredyty ze względu na ich oprocentowanie na niższym poziomie.
Taka decyzja może zostać podjęta przez Radę Polityki Pieniężnej, gdy inflacja spada i konieczne jest wsparcie wzrostu gospodarczego. Dzięki temu zwiększa się aktywność gospodarcza, rośnie zapotrzebowanie na towary i usługi, co pośrednio może pobudzić także rynek nieruchomości.
Jednak zbyt szybkie obniżenie stóp procentowych może wywołać presję inflacyjną w przyszłości. W 2025 roku, po wcześniejszym utrzymywaniu stóp na wysokim poziomie, ich obniżenie miało na celu zrównoważenie tempa wzrostu gospodarczego i poprawę warunków dla kredytobiorców.
Stopy procentowe a oprocentowanie kredytów
Między poziomem stóp procentowych a oprocentowaniem kredytów zachodzi bezpośrednia zależność. Banki komercyjne, ustalając oprocentowanie kredytów hipotecznych czy konsumpcyjnych, kierują się m.in. wysokością stopy referencyjnej NBP oraz stopą depozytową. Im niższe stopy ustala bank centralny, tym niższe mogą być raty kredytów.
Z kolei obniżenia stóp procentowych przekładają się na spadek kosztów obsługi zobowiązań. Dla kredytobiorców oznacza to realną ulgę finansową – ich oprocentowanie może być liczone w skali roku nawet o kilka punktów procentowych niżej. W efekcie łatwiej jest uzyskać kredyt na zakup mieszkania, samochodu czy rozwój firmy. Natomiast w okresach, gdy stopy procentowe rosną, wzrastają również miesięczne raty, a kredyt staje się mniej dostępny.
W ostatnim czasie stopa dyskontowa weksli i stopa lombardowa miały mniejsze znaczenie dla przeciętnego konsumenta, ale są to elementy, które również wpływają na ogólny koszt kredytu. Dlatego też każda decyzja Rady Polityki Pieniężnej może w istotny sposób zmienić finansowe realia dla tysięcy osób posiadających kredyt hipoteczny lub planujących zaciągnięcie nowego zobowiązania.