Zobacz jak Fundusze Europejskie rozwijają szkolnictwo branżowe.
Rozmowa z Jakubem Chełstowskim, marszałkiem województwa śląskiego.
Panie Marszałku, początek roku szkolnego to dobry moment, by porozmawiać o edukacji, na rozwój której duży wpływ mają również Fundusze Europejskie.
Edukacja jest jednym z filarów napędzających rozwój gospodarczy i budujących konkurencyjność naszego regionu. O tym, jak ważnym elementem rozwoju województwa jest dla nas zaplecze edukacyjne na wysokim poziomie, najlepiej świadczy łączna kwota, jaką zabezpieczyliśmy dla działań edukacyjnych w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Jest to ponad miliard złotych, który wspiera system oświaty na prawie wszystkich jego szczeblach.
Działania na rzecz szkolnictwa w Śląskiem realizujemy dwutorowo – fundusze unijne są przekazywane na poprawę jakości kształcenia (środki z Europejskiego Funduszu Społecznego – przyp. red.), a także na inwestycje związane z infrastrukturą edukacyjną (środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – przyp. red.). Oznacza to, że dzięki wsparciu z Unii Europejskiej województwo jest w stanie inwestować zarówno w staże i praktyki zawodowe dla uczniów oraz szkolenia podnoszące kwalifikacje kadry nauczycielskiej, jak i w duże projekty inwestycyjne związane z przebudową lub renowacją istniejących szkół.
Obszarem naszej szczególnej troski i zainteresowania jest szkolnictwo branżowe.
Z czego wynikają problemy, z jakimi muszą się mierzyć szkoły branżowe?
Jest to w pewnej mierze efekt upadku przedsiębiorstw, które utrzymywały i wspierały szkoły zawodowe, a także gwarantowały zatrudnienie wielu absolwentom. Nałożył się na to spadek zainteresowania szkołami zawodowymi ze strony uczniów. Przyczyn było tu kilka: wzrost aspiracji edukacyjnych młodych Polaków, niski prestiż oraz stereotypy dotyczące niskiego poziomu kształcenia w szkołach zawodowych.
W efekcie w szkolnictwie branżowym od blisko trzydziestu lat następuje systematyczny, znaczny spadek zarówno liczby szkół, jak i liczby uczniów. Obecnie w województwie śląskim działają 183 szkoły branżowe, w których kształci się łącznie 17,6 tys. uczniów (dane na rok szkolny 2016/2017). Warto tu zaznaczyć, że jedynie kilkanaście procent (dokładnie 13,6 %) młodzieży w regionie podejmuje naukę na etapie kształcenia branżowego. Rzecz jasna, tak niski odsetek absolwentów szkół branżowych nie jest zatem wystarczający do pokrycia zapotrzebowania na takich pracowników.
Jedynym sposobem na deficyt kompetentnych fachowców na rynku pracy jest odbudowa edukacji branżowej. Kluczową rolę odgrywa tu systemowa reforma szkolnictwa, która trwa już od kilku lat. Od września 2017 r. dotychczasowa trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa przekształciła się w trzyletnią branżową szkołę I stopnia, natomiast we wrześniu tego roku ustawa Prawo oświatowe wprowadziła kolejne istotne zmiany. Wprowadzono między innymi odpłatne staże uczniowskie u pracodawców, obowiązek przystąpienia do egzaminu zawodowego, a także cykliczne szkolenia branżowe nauczycieli u pracodawców.
Podejmujemy wysiłki, by wspierać te działania na poziomie samorządu województwa przy wydatnej pomocy środków z budżetu UE.
Jakie dokładnie działania ma Pan na myśli?
Wśród nich znajdują się „działania twarde” z zakresu robót budowlanych – wszelkiego rodzaju remonty, przebudowy i renowacje klas, laboratoriów, pracowni czy warsztatów. W przypadku niektórych projektów ma miejsce dobudowanie dodatkowych pomieszczeń, które zostają później zagospodarowane na rzecz nowego warsztatu lub pracowni. Ale warto podkreślić, że otrzymanie dotacji na renowację szkoły jest możliwe tylko wtedy, jeśli towarzyszą jej „działania miękkie” związane z poprawą jakości nauczania. Zmiany infrastrukturalne są bowiem widoczne gołym okiem, jednak podnoszenie standardów dokonuje się tak naprawdę w zakresie oferty programowej poszczególnych szkół. Projekty realizowane w naszym województwie zakładają zmodernizowanie programów zajęć tak, aby odpowiadały współczesnym wymaganiom. Uzupełniającym działaniem są kursy dokształcające nauczycieli oraz instruktorów praktycznej nauki zawodu. Co szczególnie godne podkreślenia, podejmowane działania są realizowane w ścisłym partnerstwie z pracodawcami. Nawiązywana współpraca ma charakter stały, z korzyścią dla obu stron, i obejmuje nie tylko praktyki, ale przykładowo też stypendia naukowe dla najlepszych czy perspektywy pracy po zakończeniu edukacji.
Mógłby Pan podać jakieś przykłady projektów, które podniosły standard edukacji branżowej w województwie dzięki środkom z Regionalnego Programu Operacyjnego?
Takich projektów są już dziesiątki. Wsparcie jest zakrojone na naprawdę szeroką skalę. Przykładowo dwa projekty realizowane w Częstochowie swoim zasięgiem obejmują aż 11 szkół branżowych z tego miasta. Uczniowie częstochowskich „zawodówek” zaliczają certyfikowane kursy zawodowe, odbywają płatne staże i praktyki oraz uczestniczą w specjalistycznych zajęciach, które podnoszą ich kompetencje i szanse na znalezienie dobrego zatrudnienia po zakończeniu edukacji. Ponadto, dzięki realizacji tych projektów, uczniowie mogą się uczyć na w pełni profesjonalnym i nowoczesnym sprzęcie, który został zakupiony do większości częstochowskich „zawodówek”.
O tym, jak ważna jest nauka na profesjonalnym wyposażeniu i w warunkach, które jak najlepiej oddają realia, wiedzieli również projektodawcy z Sosnowca. Tamtejsze Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego po przebudowie współfinansowanej ze środków europejskich może uchodzić za jedną z najnowocześniejszych szkół branżowych w Polsce. Dzięki unijnemu finansowaniu szkoła wzbogaciła się o własny mini-hotel o pięciogwiazdkowym standardzie i profesjonalną kuchnię wyposażoną w sprzęt spełniający normy nowoczesnych restauracji. Sosnowieccy uczniowie mogą odbywać hotelarskie i gastronomiczne przygotowanie zawodowe w warunkach, które do złudzenia oddają to, z czym spotkają się po ukończeniu edukacji.
Warto także przypomnieć, że Województwo Śląskie prowadzi obecnie projekt „Śląskie. Zawodowcy”, na realizację którego otrzymaliśmy ponad 17 mln zł dofinansowania. Jest to duże przedsięwzięcie, w które zaangażowały się największe podmioty gospodarcze w regionie (Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach i Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach). Realizacja projektu przyczyni się do nawiązania sieci współpracy i partnerstwa pomiędzy szkołami branżowymi a podmiotami ze świata gospodarki i biznesu. Taka współpraca pozwoli na opracowanie nowych programów edukacyjnych w konsultacji z przedsiębiorcami, którzy najlepiej wiedzą, jakich umiejętności poszukują u przyszłych pracowników. Ponadto ci sami przedsiębiorcy będą organizować w swoich firmach w pełni płatne staże i praktyki, które umożliwią młodzieży zdobycie niezbędnego doświadczenia zawodowego.
W ramach podsumowania naszej rozmowy proszę powiedzieć, jakie perspektywy dla szkolnictwa branżowego w województwie śląskim widzi Pan w najbliższej przyszłości?
Szkoły branżowe przeżywają obecnie swój renesans dzięki temu, że pracodawcy coraz częściej poszukują wyspecjalizowanych fachowców w danej dziedzinie. Współczesny świat rozwija się jednak bardzo szybko i to, co wystarczało do właściwego przygotowania młodzieży do zawodu 10 lat temu, dzisiaj może być już całkowitym przeżytkiem. Dlatego w szkolnictwie ważne jest, aby wciąż być na bieżąco, śledzić rozwój technologii i bieżące trendy na rynku pracy, dzięki czemu jesteśmy w stanie tworzyć oferty, które zachęcają młodzież do wybierania nowoczesnych szkół branżowych. Wsparcie z funduszy europejskich sprawia, że dużo łatwiej dostosować nasze szkolnictwo do poziomu powszechnego w Europie Zachodniej. Już w najbliższych tygodniach placówki kształcenia branżowego będą miały okazję zdobyć duże środki z RPO na organizację staży uczniowskich oraz na przystosowanie pracowni do wymogów rynku pracy. W puli będzie aż 50 mln zł i będzie to jedna z ostatnich szans dla szkół branżowych na pozyskanie dofinansowania na ten cel w obecnej perspektywie finansowej. Liczymy, że przed zamknięciem Programu uda się zrealizować jeszcze wiele dobrych projektów, które pozwolą dalej zwiększać zakres możliwości edukacyjnych uczniów poprzez dostęp do nowoczesnych pracowni, wyposażonych w wysokiej jakości sprzęt i programy edukacyjne, które możliwie jak najwierniej oddają to, z czym uczeń będzie się musiał zmierzyć już po zakończeniu nauki – w swojej pierwszej pracy w zawodzie. W ten sposób Fundusze Europejskie umożliwiają kształcenie prawdziwych specjalistów w swoich dziedzinach, przydatnych i poszukiwanych na rynkach pracy nie tylko w Polsce, ale i na terenie całej Unii Europejskiej.
Więcej na: rpo.slaskie.pl
Dziękuje za rozmowę.